در جراحی‌های لاپاروسکوپی و اندوسکوپی، کیفیت و ایمنی عملکرد سیستم‌های اندوویژن (Endovision Systems) نقش حیاتی دارد. چک لیست روزانه قبل از استفاده، یکی از اصول کلیدی برای تضمین عملکرد بی‌نقص تجهیزات تصویربرداری درون‌بینی است. این مقاله با تمرکز بر کاربردهای تخصصی جراحی درون‌بین، نکات فنی و ضروری بررسی سیستم‌های اندوویژن را ارائه می‌دهد. هدف آن است تا با رعایت اصول علمی و تجربی، ایمنی بیمار، کیفیت تصویر و عمر مفید دستگاه‌ها افزایش یابد.
در سال‌های اخیر، جراحی‌های کم‌تهاجمی مانند لاپاروسکوپی و اندوسکوپی جایگاه ویژه‌ای در پزشکی یافته‌اند. این پیشرفت تا حد زیادی مدیون توسعه سیستم‌های پیشرفته اندوویژن است که امکان مشاهده دقیق محیط داخلی بدن را با وضوح بالا فراهم می‌آورند. با این حال، عملکرد درست و بهینه این سیستم‌ها تنها در گروی رعایت دقیق اصول نگهداری و بررسی پیش از استفاده است. در این مقاله، به ارائه چک لیست روزانه بررسی تجهیزات اندوویژن قبل از جراحی پرداخته‌ایم؛ چک لیستی که برای تیم جراحی، مهندسین پزشکی و پرسنل اتاق عمل می‌تواند راهنمای حیاتی باشد.
اجزای اصلی سیستم اندوویژن
- دوربین (Camera head): دریافت سیگنال تصویری از اندوسکوپ
- اندوسکوپ (Rigid/Flexible Endoscope): انتقال تصویر از داخل بدن به دوربین
- منبع نور (Light Source): تامین نور مورد نیاز برای تصویربرداری
- کابل نور (Light Cable): انتقال نور از منبع به اندوسکوپ
- پروسسور تصویر (Video Processor): پردازش و نمایش تصویر روی مانیتور
- مانیتور جراحی (Surgical Monitor): نمایش تصاویر با رزولوشن مناسب
- سیستم ضبط (Recorder): مستندسازی جراحی
چک لیست روزانه: مرحله به مرحله
مرحله اول: بررسی وضعیت فیزیکی تجهیزات
- بررسی سلامت ظاهری کابل‌ها (نداشتن پارگی، شکستگی، سوختگی)
- بررسی کانکتورها از نظر خمیدگی یا زنگ‌زدگی
- تمیز بودن سطح لنز و فیبرهای نوری
- بررسی بدنه اندوسکوپ از نظر ترک، خراش یا نشتی
مرحله دوم: تست عملکرد نوری
- اتصال کابل نور به منبع نور و تست شدت روشنایی
- بررسی یکنواختی نور خروجی از اندوسکوپ
- تست نور با رنگ‌های مختلف (در صورت وجود تنظیمات RGB)
مرحله سوم: بررسی عملکرد تصویری
- اتصال دوربین به پروسسور و بررسی وضوح تصویر
- بررسی فوکوس، زوم و تعادل رنگ سفید (White Balance)
- چک رزولوشن مانیتور (HD, Full HD یا 4K)
- بررسی تطابق رنگ و نور با واقعیت آناتومیک
مرحله چهارم: صحت اتصالات
- اطمینان از محکم بودن و ایزوله بودن تمام اتصالات
- تست سیگنال HDMI یا SDI برای اطمینان از انتقال صحیح تصویر
- بررسی سیم‌کشی برق از نظر آسیب یا اتصال نادرست
مرحله پنجم: استریلیزاسیون و تمیزی
- اطمینان از استریل بودن اندوسکوپ مطابق با پروتکل بیمارستان
- تمیز بودن کابل‌های نوری و سطح دوربین
- بررسی بسته‌بندی صحیح وسایل استریل‌شده
مرحله ششم: بررسی سیستم ضبط و ذخیره‌سازی
- تست فضای خالی در حافظه یا هارد دیسک دستگاه
- تست عملکرد دکمه ضبط و بازپخش
- بررسی اتصال شبکه در صورت ذخیره‌سازی تحت شبکه
چک لیست مکتوب برای مستندسازی
پیشنهاد می‌شود یک فرم چک لیست روزانه چاپ شده با آیتم‌های مشخص برای تیک‌زنی طراحی شود تا علاوه بر اطمینان از انجام همه مراحل، در صورت بروز مشکل بتوان به آن ارجاع داد.
سیستم‌های اندوویژن با رزولوشن‌های مختلف (HD، Full HD، 4K) نیازمند توجهات متفاوتی در بررسی تصویری هستند. برای مثال، در سیستم‌های 4K کوچک‌ترین خراش روی لنز یا آینه داخلی اندوسکوپ می‌تواند باعث افت کیفیت مشهود شود، در حالی که در سیستم‌های HD این مشکل ممکن است کمتر به چشم بیاید. همچنین برخی از پروسسورها دارای سیستم‌های اصلاح تصویر خودکار هستند که می‌توانند تا حدی خطاها را پنهان کنند، اما این موضوع باعث عدم تشخیص نقص واقعی تجهیزات می‌شود.
از سوی دیگر، بررسی اتصالات در سیستم‌هایی با تعداد ورودی و خروجی بیشتر (مانند سیستم‌های چند مانیتوری یا رکورد هم‌زمان) اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. در این سیستم‌ها حتی قطع لحظه‌ای سیگنال می‌تواند باعث توقف جراحی یا از بین رفتن اطلاعات حیاتی شود.
چک لیست روزانه قبل از استفاده از سیستم اندوویژن، ابزاری ساده اما فوق‌العاده مؤثر برای تضمین کیفیت عملکرد تجهیزات و افزایش ایمنی بیمار است. تیم جراحی و مهندسی پزشکی با اجرای دقیق این مراحل، می‌توانند ریسک خطاهای فنی، خرابی تجهیزات و تأخیر در عمل جراحی را به حداقل برسانند. این رویکرد نه تنها موجب بهبود نتایج بالینی می‌شود، بلکه از نظر اقتصادی نیز با کاهش هزینه‌های تعمیر و تعویض تجهیزات، بسیار مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.
