لاپاروسکوپی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی کم‌تهاجمی است که نیاز به آشنایی دقیق با تجهیزات، تکنولوژی و اصطلاحات تخصصی دارد. برای جراحان و مهندسان پزشکی تازه‌کار، درک صحیح اصطلاحات کاربردی می‌تواند نقشی حیاتی در موفقیت عمل جراحی و حفظ ایمنی بیمار ایفا کند. در این مقاله، ۱۰ اصطلاح پرکاربرد و ضروری در زمینه جراحی درون‌بین (اندوسکوپیک) معرفی و بررسی می‌شود. این واژه‌ها شامل مفاهیم فنی، تجهیزات اندوویژن، روش‌های تصویربرداری و پارامترهای مهم عملیاتی است. مقاله حاضر به‌گونه‌ای طراحی شده که برای تازه‌واردان، مهندسان اتاق عمل، جراحان و تیم‌های بالینی قابل استفاده بوده و راهنمایی جامع برای ورود حرفه‌ای به دنیای لاپاروسکوپی فراهم می‌سازد.

جراحی لاپاروسکوپی (Laparoscopic Surgery) که به جراحی درون‌بین نیز معروف است، تحول عظیمی در روند جراحی‌های درمانی و تشخیصی ایجاد کرده است. کاهش میزان تهاجم به بدن، تسریع در بهبود بیمار و کاهش عوارض پس از عمل از جمله مزایای این تکنیک هستند. اما این روش نیازمند تسلط بر ابزارها، دستگاه‌ها و زبان تخصصی خاصی است که عدم آشنایی با آن می‌تواند باعث خطاهای خطرناک شود.

درک اصطلاحات لاپاروسکوپی نه‌تنها برای جراحان تازه‌کار بلکه برای مهندسان پزشکی، تکنسین‌های اتاق عمل، پرستاران جراحی و سایر اعضای تیم جراحی ضروری است. این مقاله با هدف ساده‌سازی این دانش تخصصی، به معرفی ۱۰ اصطلاح کلیدی و توضیح علمی-کاربردی آن‌ها می‌پردازد.

Trocar – تروکار

تعریف: یک ابزار نوک‌تیز است که برای ورود به حفره شکمی در لاپاروسکوپی استفاده می‌شود.
کاربرد: ترُکار محل ورود اندوسکوپ و سایر ابزارها به داخل بدن را فراهم می‌کند.
نکته مهم: اندازه تروکارها (۵mm، ۱۰mm، ۱۲mm) باید با ابزارهای مورد استفاده سازگار باشد تا از نشت گاز و آسیب به بافت جلوگیری شود.

Insufflation – اینسافلیشن

تعریف: فرآیند ورود گاز (معمولاً CO₂) به داخل شکم برای ایجاد فضا جهت دید بهتر و حرکت ابزارها.
دستگاه مربوطهInsufflator یا دمنده گاز
نکته عملی: فشار و جریان گاز باید کنترل‌شده باشد (معمولاً ۱۲ تا ۱۵ mmHg) تا از آمبولی گازی یا درد شانه پس از عمل جلوگیری شود.

Laparoscope – لاپاروسکوپ

تعریف: دوربین باریک و بلند متصل به منبع نور و واحد تصویربرداری (اندوویژن) برای دیدن داخل شکم.
ویژگی‌ها: لاپاروسکوپ‌ها ممکن است ۰، ۳۰ یا ۴۵ درجه باشند که زاویه دید را تغییر می‌دهد.
اهمیت انتخاب: انتخاب زاویه مناسب بسته به ناحیه جراحی و دید موردنیاز انجام می‌شود.

Endovision System – سیستم اندوویژن

تعریف: مجموعه‌ای از دوربین HD/4K، کابل نور، منبع نور، مانیتور و ضبط‌کننده تصاویر که تصویربرداری زنده از داخل بدن را فراهم می‌کند.
ویژگی مهم: وضوح تصویر و تطبیق نور بافتی برای کاهش بازتاب‌ها و ایجاد دید دقیق.
نکته حرفه‌ای: کالیبراسیون نور سفید (white balance) قبل از هر جراحی الزامی است.

 (Electrosurgical Unit)ESU– یونیت الکتروسرجری

تعریف: دستگاهی که با تولید جریان برق، امکان برش یا انعقاد (coagulation) بافت‌ها را فراهم می‌کند.
اصطلاحات زیرمجموعه:

• Cut Mode: حالت برش
• Coag Mode: حالت انعقاد
• Blend Mode: ترکیب برش و انعقاد

Grasper – گرسپر

تعریف: ابزار لاپاروسکوپی برای گرفتن، بلند کردن یا جابجایی بافت‌ها.
انواع:

• Atraumatic Grasper: بدون آسیب به بافت (دارای دندانه‌های نرم)
• Traumatic Grasper: برای بافت‌های محکم‌تر، احتمال آسیب بیشتر
  نکته مهم: انتخاب نوع مناسب برای بافت هدف از پارگی جلوگیری می‌کند.

Veress Needle – ورس نیدل

تعریف: سوزنی برای ورود اولیه به شکم و تزریق گاز CO₂ پیش از قرار دادن ترُکار.
کاربرد: در روش‌های بدون دید مستقیم کاربرد دارد.
هشدار: ورود ناصحیح می‌تواند منجر به آسیب روده یا عروق شود.

Cannula – کانولا

تعریف: لوله‌ی باریکی که همراه با ترُکار در شکم باقی می‌ماند و مسیر عبور ابزارها را فراهم می‌سازد.
ویژگی‌ها: دارای والو یک‌طرفه برای جلوگیری از نشت گاز
اهمیت در لاپاروسکوپی: حفظ فشار داخلی و کاهش خطر عفونت یا نشتی گاز

Morcellator  – مورسلاتور

تعریف: وسیله‌ای برای خرد کردن و خارج کردن توده‌های بزرگ از طریق برش کوچک لاپاروسکوپیک.
کاربرد: در هیسترکتومی یا برداشت فیبروئیدها
نکته ایمنی: در برخی موارد به‌دلیل خطر پخش سلول سرطانی استفاده از آن محدود شده است.

Thermal Spread – گسترش حرارتی

تعریف: پدیده‌ای که در اثر استفاده از ابزارهای الکتروسرجری رخ می‌دهد و باعث انتقال حرارت به بافت‌های اطراف می‌شود.
خطر: احتمال سوختگی یا نکروز بافت‌های سالم
پیشگیری: استفاده از قدرت کنترل‌شده، محدود کردن زمان استفاده، رعایت فاصله

اهمیت تسلط بر واژگان در کار عملی

آشنایی با اصطلاحات تخصصی نه‌تنها موجب کاهش ریسک‌های حین عمل می‌شود، بلکه باعث بهبود سرعت عمل، ارتقاء هماهنگی تیمی و افزایش کیفیت مراقبت می‌گردد. بسیاری از خطاهای رایج در جراحی‌های لاپاروسکوپی به دلیل درک ناقص از عملکرد تجهیزات یا اصطلاحات روی دستگاه‌ها است.

به‌عنوان مثال، اشتباه در تفسیر تنظیمات Cut و Coag در یونیت الکتروسرجری می‌تواند به خونریزی شدید یا نکروز وسیع منجر شود. یا انتخاب اشتباه زاویه لاپاروسکوپ (۰ یا ۳۰ درجه) باعث عدم دید کافی و آسیب ناخواسته به ساختارهای حیاتی می‌شود.

مقایسه تجهیزات بر اساس نام اصطلاحات آن‌ها، به تیم جراحی کمک می‌کند تا بین برندها و مدل‌های مختلف انتخاب آگاهانه داشته باشند. به‌علاوه، یکپارچگی واژگان در آموزش تیمی باعث کاهش استرس، افزایش هماهنگی و تسهیل آموزش افراد تازه‌کار می‌شود.

تسلط بر اصطلاحات پایه‌ای در لاپاروسکوپی اولین گام ورود حرفه‌ای به دنیای جراحی کم‌تهاجمی است. چه برای جراحان، چه برای مهندسان تجهیزات پزشکی یا تکنسین‌های اتاق عمل، درک دقیق این واژه‌ها موجب افزایش دقت، کاهش خطا، تسریع در تصمیم‌گیری و حفظ ایمنی بیمار می‌شود. آموزش اصطلاحات فنی بخشی الزامی از دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و جلسات توجیهی پیش از عمل می باشد. همچنین توصیه می‌شود که در مراکز درمانی برای آموزش اصطلاح‌شناسی، از پوسترهای دیواری، ویدیوهای آموزشی و تمرین‌های عملی استفاده شود.