در جراحی‌های لاپاروسکوپی و اندوسکوپی، بروز ارورها و مشکلات فنی یا کاربری می‌تواند روند جراحی را مختل کرده و حتی خطرات جدی برای بیمار به‌همراه داشته باشد. این مقاله به بررسی پنج خطای رایج در حین استفاده از سیستم‌های اندوویژن در جراحی درون‌بین می‌پردازد و نحوه شناسایی، عیب‌یابی و رفع این مشکلات را به‌صورت تخصصی و کاربردی شرح می‌دهد. همچنین اهمیت آموزش تخصصی تیم جراحی، بررسی روزانه تجهیزات، و چک لیست‌های پیش‌عملیاتی در پیشگیری از این مشکلات مورد بحث قرار می‌گیرد.

جراحی درون‌بین (MIS – Minimally Invasive Surgery) شامل روش‌هایی است که از طریق برش‌های کوچک و با کمک ابزارهایی مانند لاپاروسکوپ و اندوسکوپ انجام می‌گیرد. سیستم‌های اندوویژن (Endovision Systems) شامل مانیتور، منبع نور، دوربین، کابل‌ها، آداپتورها و تجهیزات جانبی‌اند که نقش حیاتی در انتقال تصویر از داخل بدن بیمار به تیم جراحی دارند.

با وجود دقت بالا در طراحی این سیستم‌ها، مشکلات و ارورهایی که در حین جراحی بروز می‌کنند می‌توانند کیفیت عمل را کاهش دهند یا آن را به تعویق بیندازند. در این مقاله به بررسی پنج مورد از شایع‌ترین این مشکلات می‌پردازیم و راهکارهای تخصصی و عملیاتی برای رفع هر کدام ارائه می‌دهیم.

❶ تصویر سیاه یا عدم نمایش تصویر

علت‌های رایج:

• کابل ویدئو یا منبع نور به درستی متصل نشده
• آداپتور دوربین یا هد دوربین شل شده
• روشن نبودن منبع نور یا سوختن لامپ
• خرابی یا disconnect در CCD/CMOS دوربین

راهکارهای عیب‌یابی:

• بررسی اتصالات تمامی کابل‌ها
• ری‌استارت سیستم از منبع تغذیه
• تعویض سریع کابل یا هد دوربین پشتیبان
• چک کردن تنظیمات ورودی مانیتور (Input source)

نکته تخصصی: در صورت ادامه مشکل، سریعاً با شرکت مربوطه ارتباط برقرار و پیگیری شود.

❷ تصویر تار یا کیفیت پایین

علت‌های احتمالی:

• لنز آلودگی دارد (خون، بخار، ژل)
• عدم تنظیم فوکوس یا زوم دوربین
• استفاده از آداپتور ناسازگار یا آینه معیوب
• شیشه چشمی شکسته یا آسیب‌دیده

راهکارهای عیب‌یابی:

• پاک کردن لنز با گاز خشک بدون پرز و محلول مخصوص
• بررسی و تنظیم مجدد فوکوس و دیافراگم دوربین
• تعویض آداپتور یا استفاده از نمونه کالیبره شده
• استفاده از سیستم گرم‌کننده لنز در صورت بخار گرفتگی

❸ نور کم یا روشنایی ناکافی در حین جراحی

علت‌ها:

• شدت نور روی منبع نور پایین تنظیم شده
• کابل فیبر نوری آسیب دیده یا کثیف است
• لامپ زنون یا LED در آستانه سوختن است
• فاصله دوربین تا بافت زیاد است

راهکار رفع مشکل:

• افزایش شدت نور از پنل منبع نور
• تعویض یا تمیز کردن کابل نوری
• بررسی عمر باقی‌مانده لامپ در نرم‌افزار دستگاه
• اصلاح فاصله و زاویه دید نسبت به بافت هدف

❹ تفاوت رنگ یا عدم تطابق رنگ تصویر

علت‌ها:

• کالیبراسیون اشتباه یا تنظیم نشدن تراز سفیدی (White Balance)
• اشکال در CCD یا سنسور دوربین
• ناسازگاری مانیتور با خروجی ویدئویی دوربین

راهکار عیب‌یابی:

• انجام مجدد White Balance در شرایط نور یکنواخت
• تست کردن تصویر با مانیتور دوم یا دوربین دیگر
• تنظیم مجدد رنگ مانیتور (Brightness, Hue, Saturation)

❺ قطع و وصل شدن تصویر یا فریز شدن مانیتور

علل رایج:

• اتصالات شل یا قطعی موقت در کابل HDMI یا DVI
• نویز الکترومغناطیسی (EMI) در اطراف تجهیزات
• اشکال در برد داخلی دوربین یا مانیتور
• گرم شدن بیش از حد دستگاه‌ها

راهکارهای رفع:

• بررسی و تثبیت اتصالات کابل‌ها
• دور کردن منابع پرنویز مانند دستگاه کوتر
• استفاده از فن خنک‌کننده یا تهویه مناسب در اتاق عمل
• تعویض موقت سیستم با پشتیبان و بررسی فنی پس از عمل

مقایسه میان خطاهای رایج:

نوع خطا	احتمال بروز	تأثیر بر روند جراحی	فوریت رفع
تصویر سیاه	بالا	بحرانی	فوری
تصویر تار	متوسط	متوسط	سریع
نور کم	بالا	بالا	فوری
تغییر رنگ تصویر	پایین	کم	متوسط
قطع و وصل تصویر	متوسط	بالا	فوری

تحلیل: خطاهای مرتبط با تصویر و نور بیشترین تأثیر را بر روند جراحی دارند و باید قبل از عمل با چک لیست‌های دقیق بررسی شوند. استفاده از تجهیزات پشتیبان، آموزش تیم اتاق عمل، و نگهداری دوره‌ای تجهیزات نقش کلیدی در کاهش ارورها دارد.

سیستم‌های اندوویژن نقش حیاتی در موفقیت جراحی‌های لاپاروسکوپی و اندوسکوپی دارند. بروز ارورها در این سیستم‌ها نه‌تنها عملکرد تیم جراحی را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای بیمار به‌همراه داشته باشد. در این مقاله با بررسی پنج خطای رایج، سعی کردیم راهکارهای عملیاتی و تخصصی برای شناسایی و رفع مشکلات ارائه دهیم.

پیشنهاد می‌شود در هر مرکز جراحی:

• از چک لیست روزانه تجهیزات استفاده شود.
• افراد تیم با اصول عیب‌یابی آشنا شوند.
• سیستم پشتیبان همیشه در دسترس باشد.
• دوره‌های بازآموزی برای پرسنل فنی و جراحی برگزار شود.